Trong thời gian gần đây, nhiều tựa game bom tấn từng chạy được trên Linux nay đã không còn khả dụng, điển hình như Grand Theft Auto: V (Online), Apex Legends, Roblox và League of Legends. Đây rõ ràng là một vấn đề lớn đối với người chơi trên các nền tảng này, và càng nghiêm trọng hơn với những ai đã đầu tư vào các thiết bị như Steam Deck để trải nghiệm các trò chơi đó. Lý do thường được các nhà phát triển đưa ra là do việc triển khai các hệ thống chống gian lận (anti-cheat) chỉ tương thích với Windows, chẳng hạn như Vanguard của League of Legends. Tuy nhiên, Respawn, nhà phát triển của Apex Legends, lại là một trong những hãng đầu tiên tuyên bố rằng việc loại bỏ hỗ trợ người chơi Linux đã mang lại lợi ích tích cực cho trò chơi, với lý do gian lận đã giảm đáng kể.
Liệu Linux có thực sự là môi trường thuận lợi cho việc gian lận?
Câu trả lời không rõ ràng
Trước khi đi sâu vào các tuyên bố của Respawn, điều quan trọng là phải xem xét liệu vấn đề gian lận trên Linux có thực sự nghiêm trọng hay không. Về mặt kỹ thuật, Linux chắc chắn tạo ra nhiều thách thức hơn cho các nhà phát triển anti-cheat. Trong khi Windows là một môi trường khá đồng nhất, các máy Linux lại đa dạng hơn rất nhiều. Từ các kernel, thư viện hệ thống khác nhau cho đến các trình quản lý gói, có vô số yếu tố cần tính đến, phức tạp hơn nhiều so với một bản cài đặt Windows đơn giản.
Hơn nữa, Linux cung cấp cho người dùng quyền kiểm soát đáng kể hơn để tùy chỉnh hệ thống theo ý muốn. Bạn thậm chí có thể cài đặt một phiên bản kernel Linux đã được sửa đổi và quyền truy cập root mang lại quyền điều khiển hệ thống vượt trội so với những gì bạn dễ dàng đạt được trên Windows. Điều này mở ra khả năng người dùng có thể sửa đổi tiến trình trò chơi, giả mạo các lệnh gọi hệ thống hoặc chạy trò chơi trong môi trường ảo hóa mà không bị hệ thống anti-cheat phát hiện dễ dàng.
Trong quá khứ, đã từng có những phần mềm gian lận được xây dựng dành riêng cho các phiên bản game trên Linux, ví dụ như AimTux trong Counter-Strike: Global Offensive cách đây tám năm. Mặc dù cheat này đã không bị phát hiện trong một thời gian dài, nhưng nó chỉ chạy trên Linux và yêu cầu người dùng tự biên dịch. Tuy nhiên, nó không thực hiện bất kỳ thao tác phức tạp nào ngoài việc chạy với quyền root để tự chèn vào tiến trình game.
Thực tế, không có nhiều dữ liệu chứng minh rằng gian lận trên Linux đã vượt khỏi tầm kiểm soát. Ngược lại, Apex Legends vẫn có rất nhiều phần mềm gian lận dành cho người dùng Windows, bao gồm cả các cheat mã nguồn mở được chia sẻ rộng rãi trên các diễn đàn và GitHub. Mặc dù cuối cùng những người dùng này sẽ bị phát hiện và cấm chơi, nhưng điều này cho thấy Respawn thậm chí còn chưa hoàn toàn kiểm soát được tình hình gian lận trên Windows, chứ chưa nói đến Linux.
Dữ liệu của Respawn thiếu minh bạch
Một biểu đồ không nhãn mác?
Dữ liệu chính thức duy nhất mà chúng ta có được từ Respawn về “sự sụt giảm đáng kể” của số lượng kẻ gian lận trong trò chơi của họ là một biểu đồ duy nhất được chia sẻ bởi tài khoản Respawn. Công ty tuyên bố rằng tỷ lệ các trận đấu có sự hiện diện của kẻ gian lận đã giảm kể từ khi loại bỏ hỗ trợ Linux, nhưng đó không phải là toàn bộ bức tranh. Thực tế, gian lận rõ ràng đã có xu hướng giảm trước khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ, và ngay cả trong cùng một biểu đồ, tỷ lệ gian lận thực tế còn cho thấy xu hướng tăng trở lại.
Rõ ràng là Respawn đã bổ sung các biện pháp bảo vệ khác không chỉ đơn thuần là việc loại bỏ hỗ trợ Linux, và trên thực tế, những biện pháp đó có thể chịu trách nhiệm cho tỷ lệ sụt giảm ban đầu. Hơn nữa, theo Steam Charts, vào ngày 6 tháng 12 – ngày họ chia sẻ dữ liệu – có khoảng 80.000 người chơi ít hơn so với đầu tháng 11. Biểu đồ của Respawn không có nhãn cho khoảng thời gian hoặc mức độ giảm gian lận thực tế, vì vậy chúng ta chỉ có thể đưa ra các giả định về con số tuyệt đối.
Với việc hỗ trợ Linux kết thúc vào cuối tháng 10, sự sụt giảm số lượng kẻ gian lận rõ ràng trùng khớp với sự sụt giảm liên tục của lượng người chơi, khi 80.000 người chơi đã ngừng chơi trò chơi trong suốt tháng 11. Với dữ liệu đó, rõ ràng là việc giảm số lượng kẻ gian lận cũng có thể trùng khớp với sự giảm tổng thể của cộng đồng người chơi. Sử dụng biểu đồ, nếu sự sụt giảm sau khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ đại diện cho mức giảm 33% số kẻ gian lận, tôi đã tính toán rằng mức giảm trước đó là khoảng 20%. Con số này sẽ không hoàn toàn chính xác (vì tôi đã đo chiều dọc trong biểu đồ bằng cách đếm từng pixel) nhưng nhìn chung có thể đại diện.
Ngoài ra, Respawn nói rằng đây là “tỷ lệ” các trận đấu có kẻ gian lận, điều này cho thấy đó là số lượng kẻ gian lận trên mỗi X trận đấu, nhưng sau đó, sự giảm gian lận đó lại có thể được quy cho các hành động khác mà Respawn đã thực hiện. Đặc biệt là khi gian lận đã giảm trước khi hỗ trợ Linux bị loại bỏ. Dữ liệu mà công ty cung cấp thực sự không biện minh cho tuyên bố rằng việc loại bỏ hỗ trợ Linux đã làm giảm số lượng kẻ gian lận, vì không có đủ số liệu cụ thể được đưa ra để thực sự giải thích điều gì đã xảy ra.
Tôi đã liên hệ với Respawn trong quá trình viết bài này nhưng chưa nhận được phản hồi tại thời điểm thực hiện. Tôi sẽ cập nhật bài viết này nếu nhận được phản hồi.
Loại bỏ hỗ trợ Linux là hành động gây bất lợi cho người dùng
Và có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề hơn
Giao diện chế độ Desktop của Steam Deck OLED, minh họa ảnh hưởng đến game thủ Linux
Rất nhiều trò chơi đã loại bỏ hỗ trợ Linux trong những tháng và thậm chí những năm gần đây, và điều này chắc chắn là một hành vi gây bất lợi cho người dùng. Trên thực tế, bạn có thể đi xa hơn để cho rằng các công ty có thể làm điều đó để “chọc tức” Valve, vì nó ngăn Steam Deck chơi các trò chơi đó và thúc đẩy game thủ chuyển sang Windows. Respawn thuộc sở hữu của EA, và EA có cửa hàng game riêng của mình là EA Desktop. Một động thái như vậy làm suy yếu khả năng của Valve trong việc khẳng định Steam Deck có thể chơi các game phổ biến trên Steam và củng cố vị thế của Microsoft trên thị trường game thủ.
Không chỉ vậy, hành động này còn có khả năng được sử dụng để củng cố các đối tác khác trong không gian chơi game PC. Chẳng hạn, nếu EA có lợi ích đáng kể trong sự thành công của Asus ROG Ally X, thì động thái này sẽ đẩy người chơi Apex Legends sang các thiết bị cầm tay chạy Windows như Ally X thay vì Steam Deck. Tôi không nói rằng điều này đang xảy ra (cũng không tin rằng nó đang xảy ra), nhưng thật khó để bỏ qua thực tế rằng loại động thái này gây hại cho tầm nhìn của Valve về việc Windows không còn là hệ điều hành duy nhất mà bạn có thể chơi game.
Thêm vào đó, có những game thủ chỉ chơi trên Linux, và động thái này gây tổn hại lớn nhất cho họ. Nếu bạn đã bỏ tiền mua các vật phẩm trong một trò chơi mà giờ đây không còn chạy được trên hệ thống chính mà bạn đã chơi, bạn cũng sẽ rất khó chịu. Tệ hơn nữa, dữ liệu mà Respawn công bố thậm chí còn không nói lên toàn bộ câu chuyện, điều này có lẽ còn tệ hơn việc không nói gì cả.
Thành thật mà nói, tôi tin rằng động thái này được thực hiện trong nỗ lực giải quyết vấn đề gian lận tràn lan trong Apex Legends, và tôi không tin rằng nó được thực hiện để củng cố các đối tác hoặc ảnh hưởng đến Valve. Tuy nhiên, đây là một “sườn dốc trơn trượt”, và không loại trừ khả năng một công ty có thể cố gắng làm điều đó trong tương lai với ý định xấu. Hiện tại, cách duy nhất để chơi game là sử dụng Windows, và đó là một điều đáng tiếc cho bất kỳ ai yêu thích trò chơi này trên Steam Deck hoặc một PC Linux của họ.